Βλαχικος Γαμος στη Θηβα , Γιορτη Φασολαδας στις Πλαταιες , Κουλουμα στην Ξηρονομη , Καλη Σαρακοστη

Θήβα: Ο ΒΛΑΧΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ
την Καθαρή Δευτέρα (πρώτη μέρα της μεγάλης νηστείας), τούτη την εποχή της άνοιξης, της βλάστησης και της γονιμότητας, εδώ και 200 χρόνια, στην αμπελοστεφάνωτη επτάπυλη Θήβα, πόλη πανάρχαιη και σεβαστή στην ιστορία και την παράδοση, πατρίδα του αμπελιού και του κρασιού, γενέτειρα του Βάκχου, σμίγουν τα προαιώνια στοιχεία της Διονυσιακής λατρείας με τη σύγχρονη χριστιανική πίστη, σ’ ένα πολυσήμαντο, λαϊκό έθιμο, 

το «ΒΛΑΧΙΚΟ ΓΑΜΟ», που γίνεται σε τέσσερις γιορτινές μέρες. 
Την Τσικνοπέμπτη, την Κυριακή της Τυρινής, την Καθαρή Δευτέρα και των Αγίων Θεοδώρων.

Ο Βλάχικος Γάμος της Θήβας αποτελεί σατυρική παραλλαγή τέλεσης ποιμενικού γάμου και εμφανίζεται σαν αποκριάτικο έθιμο περί τα μέσα του 19^ου αιώνα στην πόλη της Θήβας.

Ενσωματώνει με τρόπο θαυμαστό, κατά τους λαογράφους, στοιχεία από έθιμα και συνήθειες των βλάχικων πληθυσμών που εγκαταστάθηκαν στη Θήβα (Βλαχομαχαλάς), μετά την κάθοδό τους από την περιοχή του Ασπροπόταμου της Πίνδου λίγα χρόνια από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, τα οποία σατιρίζει, με στοιχεία της πανάρχαιας Διονυσιακής λατρείας που διασώζονται στις μνήμες των ντόπιων κατοίκων της Θήβας, γενέτειρας πόλης του Διονύσου.

Όλα θυμίζουν τον Διόνυσο… Το ομαδικό γλεντι , το μεθύσι, η πομπή, ο Πυρρίχιος χορός, τα φλάμπουρα με τα γαρυφαλλοστόλιστα πορτοκάλια, οι γκλίτσες (παραλλαγές των βακχικών θυρσών), η τσουχτερή σάτιρα, οι αισχρολογίες και τα πειράγματα, ο χορός και η ακατάσχετη οινοποσία, τα πηδήματα και οι κραυγές, ο πανούσης (αναπαράσταση του υπηρέτη) με το υπερμεγέθης ομοίωμα φαλλού και τα κουδούνια που κρέμονται στα σκέλια του, οι θεατρίνοι, που λέγονται και «γελοίοι» με την ιδιόμορφη φορεσιά τους (κατσάρια δεμένα στις άσπρες κάλτσες σαν αρχαία σανδάλια, με κλαριά κισσού στα κεφάλια τους) και τα καμώματά τους, ο χορός του «πεθαμένου», που συμβολίζει την ανάσταση της φύσης, τη νίκη της ζωής πάνω στον θάνατο, είναι λίγα από τα σημάδια που μαρτυρούν ότι τούτος ο «Γάμος», το πολυσήμαντο αυτό λαϊκό αφιέρωμα είναι κατάλοιπο της πανάρχαιας οργιαστικής Διονυσιακής λατρείας.

Οι Απόκριες στη Θήβα, λοιπόν, είναι μία πρωτότυπη, αυθεντική, ελληνική επιλογή για τον επισκέπτη, που δεν ζηλεύει τίποτα από τα καρναβάλια-κακέκτυπα, πιθανόν, των άλλων χωρών. Είναι Απόκριες γνήσιες, ποτισμένες από την Ιστορία της δικής μας χώρας και του δικού μας πολιτισμού, συνδεδεμένες άρρηκτα με την παραδοσιακή διασκέδαση, που δίνουν στον επισκέπτη την ευκαιρία να βιώσει μια εμπειρία ζωής, χωρίς να χρειαστεί να ξοδέψει χρήματα, στην δύσκολη συγκυρία που διάγουμε.

Συγκεκριμένα, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να παρακολουθήσει αλλά να συμμετέχει στην αναβίωση του Βλάχικου Γάμου μέσα από τα δρώμενα των εορταστικών ημερών.

Την Τσικνοπέμπτη «πιάνονται» τα προζύμια για τον Βλάχικο Γάμο. Τα «μπουλούκια», οι παρέες δηλαδή των Βλάχων, συγκεντρώνονται το βράδυ στην Κεντρική Πλατεία της Θήβας και μαζί με τους παρευρισκομένους, διασκεδάζουν και χορεύουν με νταούλια και πίπιζες, μέχρι να αποσυρθούν στις ταβέρνες της πόλης μαζί με δημότες και επισκέπτες, για να συνεχίσουν το γλέντι μέχρι πρωίας. Όλα προμηνύουν τις χαρές και τα μεθύσια που θα έρθουν.

Την Κυριακή της Τυρινής το μεσημέρι, οι «Καπεταναίοι» με τον Πανούση (υπηρέτη), το Φλάμπουρο και τα παραδοσιακά όργανα, νταούλι και πίπιζα, φέρνουν βόλτα τα βλάχικα κονάκια και συναθροίζουν τα παλικάρια του «μπουλουκιού», τους Βλάχους, Μακεδόνες και Λιάπηδες. Οι παρέες συγκεντρώνονται στον κεντρικό πεζόδρομο, την οδό Επαμεινώνδα και την πλατεία της Θήβας, με χορούς, τραγούδια και ασταμάτητο γλέντι και κρασί μέχρι αργά τη νύχτα.

Την Καθαρά Δευτέρα το πρωί… σκούζει ο «σκάρος» (εγερτήριο των Βλάχων, εωθινό). Κάθε «μπουλούκι» ανάβει τη φωτιά στην κεντρική πλατεία, στον πεζόδρομο της οδούΕπαμεινώνδα, και ψήνεται στη θράκα η «προπύρα», η πίτα της νύφης. Γύρω από την φωτιά τα παλικάρια χορεύουν τον Πυρρίχιο χορό. Γλέντι και κρασί μέχρι τις 12.00 το μεσημέρι, οπότε και οι παρέες συγκεντρώνονται στο γραφικό ξωκλήσι της «Αγιατριάδας» για φαγητό και για τις στερνές σκοτούρες της γαμήλιας «πομπής» και της τελετής του «γάμου».

Όλοι μαζί οι Βλάχοι στρώνουν κοινό τραπέζι με νηστίσιμα φαγητά, τα οποία μοιράζονται μαζί με τους επίσημους καλεσμένους και όλο τον κόσμο των επισκεπτών και τσουγκρίζουν μαζί τους τα ποτήρια με την εκλεκτή ρετσίνα της Θήβας.

Στις 2 το μεσημέρι ξεκινάει η γαμήλια πομπή, με το ζεύγος ανεβασμένο σε άμαξα, την οποία σέρνουν διαλεχτά άλογα. Τα «μπουλούκια» και οι επισκέπτες ακολουθούν χορεύοντας και όλοι εύχονται στο ζεύγος «βίον ανθόσπαρτων». Η πομπή θα καταλήξει στο κέντρο της Θήβας, όπου είναι τοποθετημένες οι καλύβες των συμπέθερων.

Εκεί θα γίνει το «ξύρισμα» του γαμπρού και ο φημισμένος σκωπτικός διάλογος των δύο συμπεθέρων για το… «ελάττωμα» της νύφης. Κοινολογείται το μεγάλο μυστικό της νύφης και τελικά τα συμπεθεριά ξεδιαλύνουν τις διαφορές τους και συμφωνούν για τον γάμο των παιδιών τους.

Στη συνέχεια οι παρέες των Βλάχων συγκεντρώνονται στην Κεντρική Πλατεία, όπου ακολουθεί το αποκορύφωμα του εθίμου, που είναι ο χορός του «πεθαμένου», προχριστιανικό κατάλοιπο, Αδωνική Τελετή που συμβολίζει το τέλος του Χειμώνα και τον ερχομό της Άνοιξης, τη νίκη της ζωής πάνω στο θάνατο. Το γλέντι κορυφώνεται και τα νταούλια των Βλάχων που θα χορεύουν θα ακούγονται μέχρι το πρωί της Τρίτης

Μετά από μία εβδομάδα, στην εορτή των Αγίων Θεοδώρων, η νύφη επιστρέφει στο πατρικό της σπίτι για να επισκεφτεί τους δικούς της, και το γεγονός αυτό γίνεται αφορμή για νέα γλέντια χορούς, με τα “Επιστρόφια”

Στη Θήβα λένε ότι κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα όλα αναγεννώνται και η φύση ανανεώνεται. Και βέβαια, οι Βλάχοι ανανεώνουν το ραντεβού τους για την επόμενη χρονιά με την ευχή: «και του χρόνου στο μέτρο!», που σημαίνει, του χρόνου, να μετρηθούμε και να μην λείπει κανείς!

Πλαταιές: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΦΑΣΟΛΑΔΑΣ

Στις Πλαταιές Θηβών, την Καθαρά Δευτέρα το πρωί, εορτάζεται η «Γιορτή της Φασολάδας» με ντόπιο κρασί και σαρακοστιανά εδέσματα, παραδοσιακή μουσική με τραγούδια και γαϊτανάκι.

Ξηρονομή: ΓΛΕΝΤΙ ΜΕ ΚΟΥΛΟΥΜΑ

Στην Ξηρονομή Θηβών, την Καθαρά Δευτέρα πραγματοποιείται γλέντι 
με κούλουμα για τους απανταχού Ξηρονομείς και τους επισκέπτες
 με άφθονο κρασί, νηστίσιμα εδέσματα, παραδοσιακή μουσική και τραγούδι